“KANNADIG ’ IMBOURC'H

N'eus ket pellzo, edomp o vreutaat etre mignoned pa voe arveret ar ger "broadelouriezh" gant unan ac'hanomp en e gomzoù, ha setu eñv o resisaat kerkent : "broadelouriezh" er ster brezhonek ha neket "broadelouriezh" e ster gallek ar ger. Evel-se e stader ez eus gerioù ha n'o deus ket sterioù heñvel en holl yezhoù, daoust dezho bezañ kevyezhet mat, pezh a ra e vez o arver amjestr a-wechoù.

Bez' e ouzer, da skouer, ez eo disheñvel ster ar ger "liberal" e saozneg diouzh hini an hevelep ger e galleg ; bez' e c'hell ivez ur ger hepken en ur yezh goleiñ meur a dermenadur, kar met disheñvel memestra, pa vez meur a c'her arbennik-mat en ur yezh all evit spisaat pep lankad un ober pe un disoc'h anezhañ, da skouer implijout a c'heller e brezhoneg ar gerioù : krouadelezh, krouadenn, krouerezh, krouidigezh, evit envel traoù spesadek-mat, pa ne vez arveret e galleg nemet ar ger "création" evit an holl, hogen eus an dra-se n'eo ket penn da benn pezh a fell din displegañ.

E gwirionez e vefe anv amañ kentoc'h eus kemmadur pennskouer ur ger gant ar C'hallaoued, hag a vez heuliet siwazh a-wechoù - evit chom hep lavarout alies - gant ar Vrezhoned, levezonet maz omp bepred gant sevenadur Bro-C'hall gourlakaet warnomp.

Da skouer, er gelaouenn vrezhonek Ya !, niv. 52 eus miz Mezheven 2006, e krog Patrick Malrieu, kadoriad Kuzul Sevenadurel Breizh, en e bennad "Manifestiñ evit divizout e Breizh", gant ar frazennoù-mañ : "Broadelouriezh ha kreizennadur jakobin a zo breur ha c'hoar e Bro-C'hall ! Ha pennkaoz eo an div vosenn-mañ d'ar gudennoù a-fet yezh ha sevenadur Breizh". En diwezh, hervez aozer ar pennad, e vefe ar "vroadelouriezh" ur vosenn, hag ur Brezhon oc'h en em ziskleriañ "broadelour" a c'hellfe en em santout diaezet un tammig ha gwisket-mat evit ar goañvezh, evel ma lavarer. Ar gudenn amañ a zo, e gwirionez, ur ger brezhonek implijet gant ster gall ur ger gallek, azasaet da dro-spered ar C'hallaoued, a vez bepred oc'h envel "saoz" kement tra a c'hellfe bezañ kembreat pe skosat, - iwerzhonat zoken -, hogen, en un doare diac'hinadek a-walc'h n'o deus ket diegi da c'hoari mell en ur gevezadeg anvet "Stourmadeg ar c'hwec'h broad" e-lec'h kenkoulz Kembreiz ha Skosiz a vez sellet outo evel oc'h amparañ broadoù.

Ar ger reizh en dije ranket implijout P. Malrieu aze, a vije bet "impalaouriezh[1]", rak, penaos envel en un doare all an trinerezh[2] a reer gouzañv da boblañsoù arallouenn tiriegezhioù aloubet pa zistrujer o yezh, o sevenadur evit erlec'hiañ outo ur yezh all, ur sevenadur all, pe gant gerioù all : ouzh o arallekaat penn da benn.

Evit klask meizañ gwelloc'h an traoù e c'heller eilpennañ ar saviadoù. Kemeromp degont ur Vreizh oc'h en em zieubiñ klok hag oc'h en em advrezhonekaat penn-da-benn : bez' e c'hellfed lavarout e vefe kement-mañ fed ur vroadelouriezh vrezhon a c'hellfed zoken doareañ "broadelouriezh arloupet pe varrdouget[3]" evit ober plijadur da lod pismigerion ; hogen, mar teufe ar c'hoant d'ar Vrezhoned-se, da c'houde, mont da aloubiñ proviñsoù gall amezek da skouer ar Maine pe an Anjou, - dre vras pezh o deus graet ar C'hallaoued o lakaat o c'hrabanoù war Vreizh setu tost da bemp kantved - e c'hellfed lavarout emaint o tont da vezañ impalaourion d'o zro, hogen, war ar marc'had, ur wech aloubet an div broviñs c'hall-se, mar en em lakafe an hevelep Brezhoned-se da vennout diwriziennañ ar galleg a gomz o annezidi, hag e-lec'h ar yezh-se e redifent anezho da gomz brezhoneg, amañ sur-mat e c'hellfed komz eus "impalaouriezh", hogen, e doare ebet eus "broadelouriezh", rak er-maez eus o broad e vefent.

Ac'hanta ! Setu dres pezh o deus graet hag emañ c'hoazh oc'h ober ar C'hallaoued d'ar Vrezhoned ha da re all evel da Elzasiz pe da Euskariz, ha se n'eo tamm ebet "broadelouriezh" hogen, brav ha kaer, "impalaouriezh" a c'hellfed doareañ zoken gant "arloupet","barrdouget", rak bez' ez eus bet impalaeriezhoù evel hini ar re Hasbourg da skouer, hag o deus bet muioc'h a zamant ouzh o broadelezhioù eget n'he deus bet biskoazh ar Republik c'hall a felle dezhi dreist pep tra ober Gallaoued skouer, peurvat, eus kement hinienn ar pobloù he doa mestroniet : dibourc'hañ kement den eus ar pobloù-se eus pezh a ra e hennadelezh, e natur gwirion roet dezhañ gant Doue, ha gwiskañ warnañ da c'houde un hennadelezh all estren a-grenn dezhañ ; diaes eo goude-se komz evel pa vefe an dra-se "broadelouriezh".

Petra eo ar vroadelouriezh ?

Mar tigoromp geriadur an Here e lennomp da heul ar ger "broadelouriezh" : 1. karantez virvidik evit ar vro hag ar vroad ; 2. kelennadurezh a embann ar vroad evel ur mad dreist da zifenn, da greñvaat, da adsevel, h.a. Hervez an termenadur-se ez eo diaes envel an dra-se ur "vosenn".

Digoromp bremañ ur geriadur gallek : Petit Larousse da skouer, hag e kavomp da heul ar ger "impérialisme" : politique d'expension d'un État , visant à mettre d'autres États sous sa dépendance politique, économique, culturelle, militaire, etc... Sklaer-tre e welomp kerkent ez eo ar ger "impalaouriezh" a zere evit envel emzalc'h Bro-C'hall e-keñver Breizh e meur a c'hennad, ha da gentañ-penn e hini ar sevenadur, ar yezh enta.

Gouzout a ran ez eus tud o deus aon rak arver ar ger "broadelouriezh", ha dres, en abeg, marteze, d'ar c'hammster en deus kemeret e galleg, pa vez mesket bepred gant ar C'hallaoued ar gerioù "broad" ha "riez", hag er par-se an aozadur teskanvet U.N.O. e saozneg hag O.N.U. e galleg, a zo un anvadur kamm, rak an "N" a zo evit "Nations", hag un toullad mat eus izili an aozadur-se n'int ket "broadoù" ; ar ger "stad" a zerefe gwelloc'h, hogen e brezhoneg, "riez" a vefe ar ger reizh. Peogwir emaon ganti, e c'hellfen menegiñ ar pab Yann-Baol II zoken, diaezet, d'am soñj, gant ar gerioù-se, pa zistagas e brezegenn[4] da geñver 50vet pennbloaz an aozadur-se, en e sez e New York d'ar 5 a viz Here 1995. En e rann brezegenn istalbennet "Gwirioù ar Broadoù" e lavar traoù brav ha reizh evel pa tegoun ez eus bet mouezhiet e 1948 "Diskleriadur Hollvedel Gwirioù an Den", hogen, keuziañ a ra n'eus ket bet c'hoazh un hevelep emglev evit "Gwirioù ar Broadoù". O venegiñ ar "brezel yen" e komz eus ar broioù baltek : Lituania, Letonia, Estonia, ma voe torret o gwirioù gant an Unaniezh Soviedel dre o lonkañ didruez, ha ne c'heller ket chom hep soñjal e oa pep hini eus ar broioù-se a vent hag a donkad par da Vreizh, pep kenfeur en e reizh[5], evel-just.

Er rann brezegenn "Doujañs evit an Disheñvelderioù" e lavar ivez traoù brav ha reizh a ya war-eeun da galon ar Vrezhoned : "Ober evel pa ne vije ket disheñvelderioù paz eus anezho - pe, gwashoc'h c'hoazh, klask o lemel kuit -, a zo en em lakaat e stad da chom hep gellout kompren petra eo an den e gwirionez. Bez' ez eo ar wirionez diwar-benn an den merk-barn digemmadus ar sevenadurioù ; pep sevenadur en deus un dra bennak da gelenn diwar-benn arvez pe arvez eus ar wirionez lieselfennek-se. Setu perak e c'hell an disheñvelder, kavet ken begozhus gant lod[6], dont da vezañ, war-bouez ur c'hendiviz doujus, mammenn ur veizidigezh donoc'h eus kevrin ar vuhez-den.".

Er rannbennad[7] da heul avat, e weler anezhañ, diaezet un tamm, oc'h abegiñ war ar vroadelouriezh, hag aze ne weler ket dik eus petore broadelouriezh e komz, rak, outi ez eneb ar vrogarantez, a vefe dereatoc'h evitañ, hogen, branelloù a laka d'ar vrogarantez-se ouzh he doareañ da "wirion", keit ha ma vez o tuañ ar vroadelouriezh ouzh he doareañ da "arloupet" ; evel-se, anat, e vez graet buan an dibab ; etre ur vrogarantez wirion hag ur vroadelouriezh arloupet e vez choazet gant an dud an hini gentañ. Hogen, mar befe eilpennet an anvioù-gwan doareañ : etre ur vroadelouriezh "wirion" hag ur vrogarantez "arloupet" pe hini a vefe dibabet ? Rak, pa vez anv a v"brogarourion", o deus anavezet ar Vrezhoned re an Dispac'h gall, hag ar re-se n'o deus ket lezet dezho eñvoradoù plijadurus hepken, met, ret eo merkañ ez implij ar Vrezhoned evit envel an dud-se ar ger "patrioted" hepken, hep treiñ anezhañ gant "brogarourion", o lezel evel-se an arster un tammig dismegus evito, a ya gant ar ger-se.

Evidon, ha kalz Brezhoned all spi am eus, ez eo eeun a-walc'h keal ar vroadelouriezh : ur bobl disheñvel, gant ur yezh disheñvel, war un douar disheñvel hag a zo he bro abaoe pemzek pe c'hwezek kantved, a zo ur vroad hag he deus ar gwir d'en em ren hervez e lezennoù dezhi, hag an dra-se a zo, ken eeun ha tra, lezenn Doue a-benn ar fin. Evit tud zo, luzierezh ar yezhoù e Babel a vije bet ur mallozh evit an denelezh pa voe e gwirionez mennantez Doue evit ma vefe trevadennet an douar a-bezh ganto ; "frouezhit, liesait, ha leugnit an douar", en doa lavaret an Aotrou Doue da Noah ha d'e vibion goude al liñvadenn-veur, ha setu perak ez eus pobloù disheñvel, dezho broioù disheñvel ha yezhoù disheñvel. Pa brederier un disterañ, ha ma weler ar C'hallaoued o vennout skignañ ar galleg en Afrika da skouer - tra heñvel a zo bet graet gant ar Saozon, forzh penaos, ha bremañ gant an Amerikaned - ha lorc'h a zo enno gant an dra-se, da skouer gant o abadennoù skinwel skignet dre ar bed a-bezh dre al loarelloù hag adtapet gant an dud dre o farabolennoù, e vez distrujet yezhoù afrikat gant ar galleg, hag ivez Afrikiz evel Afrikiz; dalc'het em eus soñj eus un Afrikad du, dazaterset gant ur c'helaouenner o c'houlenn outañ perak e felle dezhañ mont da Vro-C'hall hag hemañ da respont : « Komz a ran galleg, neuze me zo ur Gall, hag ar gwir em eus da vont da Vro-C'hall ». Gant ar yezhoù tebet bezañ bras e c'hoarvez ur seurt Babel war an tu gin, an dud en em dolp dre ma komzont an hevelep yezh hag an dra-se a c'hellfe displegañ, evit un darn, perak e fell da Afrikiz diniver dont da Vro-C'hall ; mar o defe miret o yezh hag o defe un tamm lorc'h eus ar yezh-se hag eus o bro, e fellfe dezho chom en o bro evit he diorren ha sevel o ziegezh enni gant un emskiant a vroad, e-lec'h dont d'en em verniañ er bannlevioù kêrioù bras Europa emen e vezont diwriziennet forzh penaos, ha dismeget en diwezh.

Tu zo d'en em c'houlenn ha n'eo ket an hevelep anadenn a zo c'hoarvezet, en un doare bennak, gant ar Vrezhoned. Lakaet eo bet ar galleg warno dre an nerzh da gentañ, met, goude-se, ez eo bet int o-unan hag a zileze ar brezhoneg, mezhekaet, o kemer ar galleg dreistelaet[8] evit mont aesoc'h da Bariz da labourat hag enframmañ en un tebet kevredigezh sellet evel dreist d'o hini gant kalz. Mar o dije miret o brezhoneg e vijent chomet er vro, hag o dije kavet diskoulmoù drezo o-unan evit reiñ labour d'an holl ha diorren ar vro.

Digant un toullad tud, ha politikerion da gentañ-penn, hon eus klevet nouspet gwech ar sorbienn-mañ : « Ar vroadelouriezh a gas d'ar brezel » ; gwir eo evit ar fals "broadelouriezh", giz Bro-C'hall, da lavarout eo an "impalaouriezh", pa fell d'ur vro, d'ur stad, skrapañ un tamm eus tiriegezh ar vro amezek, evit brasaat hec'h hini hag astenn he levezon er bed pe en ur rannved e keñver stadoù all, impalaourel evelti. Hogen, gant ur stad vroadel, da lavarout eo enni ur vroad hepken, eleze unkenelek[9], ha mennet da chom broadel hepken n'eus brezel ebet da zoujañ diganti, rak pa asant d'ar brezel ez eo hepken evit en em zifenn ouzh un alouber, pe en em zieubiñ dioutañ.

Evit ma ne vefe mui a vrezelioù, n'eo ket ar rekipeoù a ra diouer dre ar bed, hogen unan a vez gourbannet muioc'h eget ar re all : ur gouarnamant hepken evit ar bed a-bezh, hag e weler politikerion zo, o silañ tamm ha tamm komzoù a-zivout se e kerzh kejadennoù etrevroadel, kuzuliet evel-just gant tud all a chom el leurenn a-dreñv hag a zo, e gwirionez, ar gwir divizerion. Ar vulgum pecus a lavar, gant e furnez pobl : bez' e c'hoarvezo an dra-se pa vo bloavezh an erc'h du, ken dic'hallus eo evito ma vefe un deiz tud ha pobloù o komz a unvouezh a-zivout ur gudenn ken tonkus. Koulskoude, a feur ma sant ar vistri disgwel er skeud, e ra o mennozhioù kuzh o hent er c'hedveno, e risklont da ziskuliañ o mennadoù gwirion. Da skouer, David Rockfeller, kadoriad ar Chase Manhattan Bank, ar CFR, an Trilaterale, en deus diskleriet da geñver dalc'h ar Bilderberg group e 1991 e Baden-Baden : Trugarekaat a reomp ar Washington Post, an New-York Times, Time Magazine hag an embannadurioù bras all o deus ar renerion anezho arvestet ouzh hor bodadegoù ha doujet d'o gouestl a rinidikted[10] e-pad daou ugent vloaz d'an nebeutañ. Dic'hallus e vije bet evidomp diorren hor plas hollvedel mar bijemp bet e dalc'h ur bruderezh bennak e-pad ar bloavezhioù-se. Hogen, gourijinekaetoc'h[11] eo ar bed a hiziv e gwirionez, ha prientet eo da gerzhout etrezek ur gouarnamant hollvedel. Gwelloc'h eo gourbeliegezh[12] dreistbroadel ur vegenn kefredel ha bankerion hollvedel eget an divizadennoù broadel ma veze pledet ganto abaoe kantvedoù. Mammenn :

http://www.themoneymasters.com/article.htm

A-raok D. Rockefeller, ur banker all, James Paul Warburg, melestrour ar bank Kuhn and Loeb, "kellider"[13] an dispac'h rusian, ezel eus ar CFR hag ar Bilderberg group, a zisklerias dirak ar Sened amerikan d'ar 17 C'hwevrer 1953 : « Bez' hor bo ur gouarnamant hollvedel, pe e plij deomp pe ne blij ket. An dalc'h nemetañ a zo : gouzout ha krouet e vo dre aloubidigezh pe dre genvoz[14] ».

Ar frazenn eeun-se a daol ur banne sklerijenn skrijus a-walc'h war an doare a c'hellfe bezañ arveret evit rediañ ar vulgum pecus da asantiñ d'ur gouarnamant hollvedel, pa vez kendrec'het an dud, a-hend-all, ez eo un dra dic'hallus bezañ holl kenali war ar poent-se, evel ma verken uheloc'h. Hogen, arabat krediñ n'eo ket bet implijet endeo hevelep rediezh evit kas war-raok ar "schmilblick". Da skouer, evit kendrec'hiñ ar bobl amerikan da asantiñ kemer perzh er brezel-bed kentañ ez eus bet graet ma vije goueledet ar mordreizher Lusitania, kalz Amerikaned war e bourzh ; evit an eil brezel-bed ez eus bet tagadenn Pearl Harbor, un traped antellet gant F.D Roosevelt[15] hag e genwallerion hag e vistri - ar vargodennerion er skeud -, evit ma vije bet ar Japaniz ar re gentañ da dagañ, dirak ar c'hedveno etrevroadel evel-just. Goude-se, daou zevezh a-raok da F.D. Roosevelt mont da gendael Yalta - eus ar 4 d'an 11 C'hwevrer 1945 - da gejañ gant Stalin ha Churchill evit rannidigezh ar bed etrezo, ha seizh miz a-raok kodianidigezh[16] ar Japan, e tegemeras an arlevier amerikan ur eñvordeul digant ar jeneral Mac Arthur o terc'hel un dihell, nann kefridiel, hogen o tont eus ur vammenn aotreet, ma rae ar Japaniz enni kinnigoù a beoc'h, gant gerioù heñvel rik ouzh ar re a lakaas un termen d'ar brezel etre Amerikiz ha Japaniz. Roosevelt a daolas an dihell-se a gostez en ur ouzhpennañ gant fae : « Hor gwellañ jeneral eo Mac Arthur hogen ur gwall zister a bolitiker[17] ».

Milieroù a vuhezioù soudarded ha trevourion a vije bet arboellet mar bije bet asantet kerkent ar c'hinnigoù a beoc'h-se, evel ar re kouezhet en emgann Okinawa etre ar 4 Ebrel hag an 21 Mezheven 1945 (15900 Amerikan lazhet + 64000 gloazet ; 110000 soudard japanat lazhet + 100000 trevour ; mammenn Wikipedia) , hogen, a-raok e oa ret arnodiñ ez-vev ar vombezenn atomel e Hiroshima ha Nagasaki, ar c'hevanloskadoù derc'hanel (75000 + 75000 den marv) ; goude ne vije ket bet tu evel-just, e-pad ar brezel e oa un digarez kavet a-ratozh-kaer.

Tamm ha tamm koulskoude e tarzh ar wirionez, hogen, un hanter kantved goude, pa vez marv an atebeion, ha c'hoazh e vez tavet peurliesañ gant ar meziennoù bras war enklaskoù an istorourion kalonek-se a ya a-enep da red an dour, dre an abeg ma vez, dres, perc'hennet ar meziennoù bras-se gant an hevelep bankerion etrevroadel-se emañ o c'h"galloud kuzh" mennet d'hor c'has d'ur gouarnamant hollvedel. Ur "galloud kuzh" hag a oa, hep arvar ebet, an dorn disgwel a iriennas endeo an Dispac'h Gall, ha kalz dispac'hoù all dre ar bed da c'houde. Neuze jakobinouriezh hag hollvedelouriezh a c'hell bezañ anvet "c'hoarezed" er c'hoari-mañ, hag o div ar wir vosenn a gomz Patrick Malrieu ha neket ar vroadelouriezh, rak, awenet ez int gant an hevelep skarenn enepkristen: ar frankvasonerezh. Hag aze ez adkavomp Babel, ar Babel kent, ar "galloud kuzh" deuet da vezañ ar "gouarnamant hollvedel" a c'hellfe dioueriñ Doue hollc'halloudek, bezañ Doue e-unan. Hogen petore doue e vefe ? An den o varmouzañ Doue.

Un tu a zo memestra da vezañ titouret war pezh a c'hoarvez e gwirionez er bed, pe d'an nebeutañ da dostaat ouzh ar wirionez - ar wirionez[18] ken doujet gant ar re a vev er skeud ; ar genroued (Internet) eo an tu-se, gwiad-kevnid ar stlenn. Evel teod Aezopez e c'hell bezañ ar gwellañ hag ar gwashañ tra war un dro ; ar gwashañ dre ma vez skignet drezi traoù lous, divalav, feuls (gadaleztaol, bugeloriadezh, sponterezh, c'hoarioù diaoulek), ar gwellañ dre ma vez kavet buan drezi titouroù a vefe diaes o c'havout e-lec'h all, er c'helaouennoù bras da skouer, kemplegour dre natur, dre ma vezont dindan gazel-gae galloudezhioù an arc'hant. Gant ar genroued e c'hellit kaout ac'haez ouzh meur a gelaouenn vihan e yezhoù leiavekaet[19] evel Kannadig Imbourc'h da skouer, ha na vije ket bet tu da gaout en un doare all ken aes, hogen ivez, ez eus tu da c'houzout hiroc'h war oberoù skrivagnerion o deus diskuliet iriennoù an hollvedelourion, ar "galloud kuzh", evel Antony Sutton, Gary Allen, Benjamin H. Freedman hag all... pe dizoleiñ gevier bras an istor gant Robert Stinnet (menneget uheloc'h), James Rusbridger & Eric Nave ; n'eus nemet lakaat o anvioù en ur c'heflusker imbourc'h evel Google da skouer, hag e teu kerkent war skramm hor urzhiatorell dek pajennad titouroù ma c'hellit c'hwiliañ e-barzh hag alies pellgargañ testennoù ha zoken oberennoù gradus, rak pal an dud-se n'eo ket gounit arc'hant hogen diguzhat ar wirionez evit ma vefe anavezet gant ar muiañ ar gwellañ a dud. Ur skoilh a zo avat, hini ar yezh, rak e saozneg emañ an darn vrasañ eus an titouroù prizius-se, hag aze e ran dave d'ar pezh e lavare Rafael Urien en e bennad diwezhañ : ezhomm o deus ar Vrezhoned eus ur yezh all, unan etrevroadel lakaomp, hag ez eo houmañ ar saozneg, betek ur poent evel-just.

Donwal GWENVENEZ

Ar gwastadurioù enep-kristen

o kenderc'hel e Breizh

Soñj hon eus e oa bet gwastet, e penn-kentañ ar bloaz, chapel sant Gwenn e Sant-Tudual, bered Mellag hag hini Sant-Turian (63 bez disleberet er vered) : kement-se a voe pennkaoz da bennad hir Ar Bigouter en niverenn 46 eus miz Mae dindan an talbenn "Satanouriezh". Kenderc'hel a ra ar gwastadurioù : e miz Eost, d'an 22, e oa bet torret 5 gwerinier iliz Sant Gwenn e Gwened. E miz Meurzh endeo e oa bet klasket deviñ an nor-dal ha plantet e oa bet tan en ur c'harr dirak an iliz. D'ar 24 e oa bet 5 bez a oa bet tennet o c'hrusifi diwarno e Pleneg-Nantraezh. D'ar 6 a viz Gwengolo e oa tro chapel Sant Rok Kistinid, e-lec'h e oa bet diframmet an armel sakr diouzh an aoter ha laeret ar c'halir, ur c'hrusifi ha kantolorioù arem. D'an 26 ha d'an 28 e voe graet gwastadurioù all e diabarzh iliz-veur Sant-Brieg : un daolenn vras gant Jezuz o tasorc'hiñ a voe toullet a daolioù kontell, podoù a voe torret, ur melezour a oa bet krañchet warnañ (ar melezour-se, a zo a-us d'an tabernakl e chapel ar Sakramant, a zo arouez ar feiz, pezh a ro da grediñ ez eo desket mat ar wastadourion-se), gwastadurioù all a zo bet graet en iliz-veur : un doubier aoter saotret, bleunioù didammet, un ikonenn vihan gwallaozet. Diwar-se eo bet serret an iliz-veur e-pad an deiz, betek gouzout....

Monumant Kerruer

A-hend-all e krog ivez tud 'zo da sevel a-enep ar gristenion a-wel d'an holl. Da skouer e Kerruer e Bro-Zol e-lec'h eo bet diskaret monumant ar soudarded bet lazhet e-pad ar brezel bras. Ar monumant-se, bet savet gant Bouché e 1921, a oa ur groaz warnañ, evel ma oa kaer gortoz, rak d'ar poent-se e oa c'hoazh bev-buhezek ar feiz war ar maez : an holl soudarded-se a oa badezet, evel-just. Ur monumant a zo bet savet e lec'h an hini kozh gant ur groaz ivez. Siwazh un nebeut laikourion o deus goulennet ma vefe diskaret en anv al laikouriezh ha ranket en deus ar maer lakaat e guzul-kêr da vouezhiañ war an divoud : war drizek kuzulier e voe 6 a-enep ar groaz, 4 a chomas neptu, ha 3 o sevel a-du gant ar groaz. Diouzhtu, memes deiz, e voe galvet un tourter hag un heskenn maen dredan da raskañ ar groaz a ziwar lein ar monumant nevez....

Moarvat e ranker degemer n'eo ket birvidik ken ar feiz e-touez ar Vretoned. Dre-se ez eo natur a-walc'h e vefe diverket tammig-ha-tammig ar roudoù a verk e oa kristen ar Vro-mañ e-pad 1500 bloaz ha betek nevezik 'zo. Diverket, pe gaset d'ar mirdi : hon ilizoù a zo deuet da vezañ mirdioù tommet fall ha diglet, alies mat, pa oa gwechall al lec'h cheuc'hañ eus ar barrez... Un aheurterezh dall a zo e afer Kerruer rak tu a oa da zerc'hel ar groaz-se evit doujañ da bersonelezh kristen ar soudarded-se, a veve c'hoazh en un emdro kristen : ur fed istorel n'eo ken, hogen gouzout a reer ez eus diaouled e sevenadur Frañs n'int ket evit gouzañv an disterañ takenn dour benniget !

Afer Ploermael

E Ploermael ez eus bet reuz ivez abalamour d'ur pezh delwenn 7 metrad uhelder a oa da vezañ savet e kreiz-kêr. En anv al laikouriezh, adarre, e vo kavet abeg en intrudu-se, bet kemeret gant ar maer da enoriñ ar pab Yann-Baol II. "An arc'hant publik d'ar skolioù Publik" a lavar ivez ar re-se, na fell ket dezho anzav ez eo ar gravez un dra boutin d'an holl dud, dre maz int tud, ha, plijet pe get, e tenn an andoueadegezh d'ur relijion ivez, gant he bongoalioù hag hec'h aozadurioù. Ur relijion dizoujus-tre ouzh ar re all dre ma nac'h ar gwir gant pep den da vevañ e relijion war an dachenn foran. Ret e vo eta diskar ar c'hroazioù niverus a zo en hor bro, perc'hennet gant ar c'humunioù... pa ne vezont ket diskaret gant ar Satanourion. Bongoal al laikelezh a zo evit gwir, e Frañs, laikouriezh enep kristen.

Eskibion nevez e Breizh

Nevez 'zo e oa bet anvet an Eskob Centène e Gwened, ur c'hatalanad. An Aotrou Pierre d'Ornellas eo a zo bet dibabet da vezañ arc'heskob Roazhon. Ur parizian eo, hervez Ouest-France an 20 a viz Here a embannas ur pennad-kaoz gant an danvez eskob, a lavar n'eo ket mat "kouezhañ e temptadur" an arlidoù tremenet, paz eus anv gant Benead XVI da reiñ dor zigor da ritual sant Pius V. Daoust dezhañ bezañ nevez anvet gant ar pab e kred eta dislavarout an Tad Santel. E Kemper ivez e vo anvet dizale un eskob nevez. Gervel a ra katoliked 'zo evit ma vo pedet evit an eskob nevez ... a-benn ma cheñcho penn d'ar vazh en eskopti. Pediñ a zo mat atav, evel-just, hogen ne gredan ket – nemet ur burzhud a vefe – e c'hellfe an eskob nevez cheñch tra pe dra e doare an eskobiezh, a zo bet kaset ennañ ken lark ur reverzhi da heul Vatikan II. Soñj am eus, e 1987, pa oa bet anvet an Eskob Guillon e Kemper, e soñje da dud 'zo e vije bet gellet cheñch an traoù a-drugarez dezhañ. Lod a lavare zoken e oa bet dibabet dre ma oa Breizhad ha, dre ma oa Eudist, e vefe addigoret an enklask evit anavezout Emzikouezioù Kerizinenn (an Eudisted o devez speredelezh kalonoù unanet Jezuz ha Mari, a zo speredelezh Kerizinenn). A-benn ar fin n'eus bet kemmet netra gantañ : merañ a ra ur saviad n'eo ket mestr warnañ, tamm ebet. E gerioù all : emañ o serriñ ar stal, paz eo gwir e sav oad keitat ar veleion hiziviken da 71 vloaz.

Kerizinenn

Ret-mat eo klask chom spiswel : emañ ar stal o serriñ. Ken e keñver ar feiz hag ar yezh en hor bro. Rak n'eo ket gant 11000 bugel oc'h ober un tamm brezhoneg er skol (hag o c'hallegañ er gêr an holl anezho pe dost) e vo un dazont gant hor yezh, ha pa vefe 100.000 brezhoneger zoken, beuzet e mor ar galleg a-hend-all. Dont a ra da soñj din ar pezh he defe lavaret ar Werc'hez da Jeanne-Louise Ramonet e Kerizinenn war an divoud, pa c'houlennas ar welourez, war c'houlenn unan bennak, perak ez ae ar Werc'hez e galleg outi, ha n'eo ket e brezhoneg, he yezh vamm. "Lavar da va bugale Breizh eo bras-dreist va c'harantez evito, mes bec'het ponner va c'halon o welout anezho o koll o feiz hag o yezh. Ma ne gomzan ket brezhoneg o tiskenn war ho touaroù eo e karfen e ve displeget va c'homzoù dre ar bed mes dreist-holl dre ar Frañs, ar vro-se hag a garan kement, a garfen da skoazellañ ha da saveteiñ diouzh an darvoudoù a venn he skeiñ. Va Bennozh d'an holl Vretoned ! ra zalc'hint d'ar bedenn, d'o feiz ha d'o yezh ! Ha ra zeuint holl gant karantez da soublañ d'am goulennoù !"

Se a oa 50 vloaz 'zo, d'an dri a viz Meurzh 1956. Abaoe e deuet an ar galleg hag ul laikouriezh arloupet da vezañ Breur ha c'hoar e Breizh.

Gant pennad Rafael Urien en niverenn diwezhañ, "Breizh, Frañs, hag ar Bed" ( a zo da lenn ha da adlenn) e welomp e chom tud e Breizh, hag int niverusoc'h niverusañ, a zo mennet da zispenn roudoù Roparz Hemon : dieubiñ ar Spered dre c'hoveliañ ur yezh yaouank, bev ha kreñv. Evel kristenion e vo mat ober al labour-se evit ma vleunio el ledenez-mañ ur sevenadur doujus ouzh pep den.

Yann Maneguen

Evel ma anver "deskadurezh uhel" hiziv an deiz ar pezh n'eo nemet al labour-prientiñ da micherioù paeet gwelloc'h, e soñjer neuze, gant gwir abeg, eo gouest forzh pe hinienn yac'h da resev an "deskadurezh uhel"-se. Ez eo direizh an holl begennouriezhioù[20] er par-se, zoken pa zeuont eus an dichañs hepmuiken. Padal, ma komprener gant an droienn-se "deskadurezh uhel" an trec'h war harzoù kefredel ar metoù en-dro deor, tizhidigezh ur wel uhel eus an hollved, kefleunidigezh ar barregezhioù speredel uhelañ e mab-den, ez eus e kalz deskarded un emharz personel a stanko an hent dezho abred pe ziwezhat, hag abalamour da se e chomo an "deskadurezh uhel", er ster kreñv ha neket amaezhiadurel ar ger, brient ur bihanniver.

An emharz-se, a-drugarez Doue, n'eo na armerzhel, na kevredigezhel, na gouennel pe bevoniel e natur. Evel ar c'hrign-bev pe an tabutoù etre priedoù, ar walenn-se a zo rannet damingal hervez ar renkadoù, ar ouennoù pe ar reizhoù. B'ez ez eo ar fed nemetañ a c'hallfe servij da ziazezañ ez-just ur vegennouriezh bennak, met just a-walc'h n'eus ezhomm ebet eus ur vegennouriezh a seurt-se, rak an natur a ra dija an holl labour, ken n'emañ ket ar re emharzet evit meizañ ar pezh a vez kollet ganto, hag e vezont laouen zoken gant o lod ; evel-se ez eus un harmoniezh peurvat etre an nebeut a oar hag ar brasniver na oar ket, un harmoniezh gwarantet gant ar pellder didreuzadus etre an daou.

An emharz a ran anv anezhañ n'eo ket danvezel pe muzuliadus gant sifroù. Tud an Deskadurezh Vroadel ne ouzont ket ez eus anezhañ ha ne vez ket entalet e jedadennoù an IDB (Indeks Diorroadur Broadel) . Padal ez eo anavezet abaoe muioc'h eget daou milved, hag ez eus un anv dezhañ, ha gwelet e vez diouzhtu gant ur poell gourdonet a-zoare, ken aes hag an diforc'h etre noz ha deiz.

Ar C'hresianed a rae apeirokalia anezhañ. Talvezout a ra kement ha "diouer a skiant-bevet eus an traoù kaerañ". Ar ger-se a arvered evit lavarout penaos un hinienn a rafe diouer dezhañ, e-pad mareoù pouezusañ e stummidigezh, fromadennoù a vroudfe ennañ ar c'hoant don da gavout ar gened, ar mad hag ar wirionez, ha ne c'hallfe biken intent ar c'haozioù etre ar ouizieion, forzh pegen barrek e vefe war dachenn ar skiantoù, al lennegezh pe ar brezegoniezh. Platon a lavarfe ez eo prizoniad an den-se er c'havarn. Aristotelez, kalvezeloc'h e zoare, a zisplege penaos pal al lidoù n'eo ket reiñ ur gelennadurezh peurzermenet en a-raok, met lezel ur merk don war an eneoù. Neb a anavez, e prederouriezh Aristotelez, kefridi dizioueradus ar merkoù-se lezet gant ar gweladennoù war an ene, a gompreno eo pouezus-kenañ ar c'heal-se : ar merkoù a zegas urzh ha sklerijenn. Hepto e vez hejet dihejet ar meiz gant liested diharz an titouroù degaset gant ar skiantoù, ha dioueriñ a reer al liamm arouezel etrezo, a ra ar pont etre an difetis hag ar gwirvoud ; ar poelladoù a vez kollet en ur c'hoadeg dallus jedadennoù goullo, anvioù pompadus d'an diouiziegezh.

Anat eo avat e c'hall ar gweladennoù-diabarzh a ra Aristotelez anv anezho bezañ degaset gant traoù all estreget al "lidoù" e ster strizh ar ger. Ar c'hoariva hag ar varzhoniezh ivez a c'hall digeriñ an eneoù d'ul lanv eus a-us. Ne c'haller ket nac'h talvoudegezh ar sonerezh er par-se - lod sonerezhioù atav -. A-wechoù e vez a-walc'h arvesterezh an natur, un degouezh a netra, pe zoken, evit hiniennoù 'zo, ur santimant a garantez, pa vez unanet gant ur c'halvedigezh divezel kreñv ( dalc'hit soñj eus Raskolnikov dirak Sonia e Torfed ha Kastiz) da zieubiñ an ene deus ar c'havarn hag an apeirokalia.

Peurliesañ avat, fromadennoù donañ un den e-kerzh e vuhez a gas anezhañ davet ur pal kontrol-mik d'an hini meneget gant Aristotelez. Rak ar pezh a gont er weladenn-diabarzh-se eo ne c'haller ket dispartiañ enni ar wirionez, ar mad pe ar gened. Eus Platon da Liebniz, an holl brederourion dellezek eus an anv-se o deus gourbannet ha pouezet war unanded an tri anv-se eus ar Boud. Hag amañ e tiskouez ar gudenn he fri, tudoù : kalz tud n'o deus biskoazh bevet ur fromadenn ne vefe ket dispartiet enni, gant islonkoù dileuniadus, ar gened, ar mad hag ar wirionez. An dud-se a zo kouezhet warno an apeirokalia hag en o zouez emañ lod eus ar c'hefredourion brudet a ya d'ober empennourion ar bed a hiziv.

Niver ar c'houzañverion-se a seblant bezañ tonket da greskiñ, siwazh. E 1918 dija, Maks Weber a verke, evel unan eus merkoù-anaout pennañ ar marevezh e oa ganet enni, koll unanded an talvoudennoù kravezel, arzel ha poellel. Ar mad, ar gened hag ar wirionez a bellae an eil diouzh ar re all ha diouzh ar c'hreiz a-holl-dizh, ha "An talvoudennoù uhelañ o deus kuitaet ar vuhez foran, ha kavet goudor e bed trehontek ar c'hevrinourion pe e breuriezh an darempredoù eeun a zen da zen ... N'eo ket dre zegouezh ne gaver hiziv nemet en iskevredigezhioù a netra, en darvoudoù personel rik, un dra bennak heñvel ouzh pneuma an diouganerion, a beurleunie ar c'humuniezhioù en o fezh gwechall, evel un tangwall ..."

An daou gastell-kreñv diwezhañ evit an talvoudennoù uhel a ra Weber anv anezho ne voent ket pell da gouezhañ en o foull : ar vuhez kevrinel, peurguzhet gant lanv ar brizh-ezoterouriezh en deus laeret e lavar hag e vrud, he deus en em vuret en didrouz, kuit da vezañ kontammet gant glabouserezh ar Baganed. Ar vuhez prevez, pulluc'het gant firboucherezh ar stlenn, gwallet gant emellerezh ar Stad, deut da vezañ dafar da emziskouezerezh darfellek hag iriennoù-divrudañ, diberc'hennet eus he yezh gant korvoerezh ideologel ha kenwerzhel he arouezioù, n'eus mui anezhi e gwirionez.

Holl lennegezh an XXvet kantved a eztaol an dra-se : da gentañ an "dizarempred" etre an egoioù, ha war-lerc'h steuzidigezh an ego e-unan : an emzistruj en tudennoù pe e stumm an oberoù. Kalz dour a zo beret dindan ar pontoù abaoe Weber avat. E dibenn ar milved-mañ, buhez kevrinel n'eo mui nemet poelladennoù etimologiezh evit empennoù yezhoniourion ; buhez prevez n'eo mui nemet darempred kreudel etre div hinienn n'en em anavezont ket an eil egile, dre hanterouriezh un tamm kaoutchoug. An teir zalvoudenn meur, a oa diliamm hepmuiken, a zo bremañ enebourezed evit mat. Ar gened, a oa estren d'ar mad hepmuiken, a zo bremañ mennet fall ha start. Ar mad a zo pilpous, nay ha brizh-santimantel. Ar wirionez a zo vil, sot ha dic'hoanagus. An arzoù a gan klod ar sunerion-gwad, marv an ene, ar fallagriezh diharz, ar par o sankañ e vrec'h e fraez[21] ur par all. An divez n'eo mui nemet hon tamalladennoù taer ha dic'halloud pa welomp hor gwalldechoù er re all, unanet gant lezobererezh eus an divergondañ seurt ganeomp hon-unan. Ar wirionez n'eo mui nemet keidenn stadegel ur gumuniezh gouizieion peurwerzhet holl d'ar vuhez bedel.

Gant kement-se-holl neuze, e c'hoarvez ur gwir burzhud pa dec'h unan bennak e-pad un eilenn diouzh toullbac'h plom an apeirokalia, hag ur burzhud ouzhpenn pa zistro an hinienn-se d'an hurlink a reer "buhez pemdeziek" anezhañ hep kemer ar bed all bet spurmantet evit un huñvre a netra, na rank ket bezañ meneget ez-foran.

Netra avat na vir ouzh ur skrivagner a sevel un oberenn evit krakveverion peñse speredel an XXvet kantved, gant ar spi ez eus anezho ha ne vefe ket re vihan o niver. Gronnet gant unvaniezh ar boutin hag ar ouezeri, ar re-se a c'hall c'hoazh meizañ ez eus war-dreñv o soñjoù hag o spioù didest ur wirionezenn solutoc'h eget rac'h ar "gwirvoud" a vez taolet warnomp gant siell ar gumuniezh skolveurel hag ar Food and Drugs Administration. Ne skrivan nemet evit lennerion a seurt-se, ha gouzout a ran ne vo ket muioc'h anezho e-touez al lenneion eget e-touez ar re baour pe dic'halloud.

Olavo de Carvalho

Lakaet e brezhoneg gant Ewan Delanoy, embannet evit ar wech kentañ e Bravo!, niverenn 1, miz du 1997.

Nevez 'zo, e Bavaria, Benead XVI a lavare "ne gouezher ket er goulloder, da bred ar marv". Lenn a reomp evelato e daoulagad an darn vuiañ eus ar re a vev pe a varv en hor c'hichen darboellad[22] ar goulloder, an netra diwezhañ. Ar bezoud denel a vije ur bezoud loenel gwellaet, na vije da c'hortoz nemet an dibenn anezhañ. Un dibenn krenn, diwezhel evit ur vuhez dinodet eus an netra ha tonket da zistreiñ d'an netra.

An netra war an douar-patatez-mañ hag an netra d'hon tremenvan, ur rampadenn en nihilouriezh ; "nihil" ger latinek o talvezout an netra, an anvoud. Mar kredan e wintin, un deiz, er goulloder, e tiruilhin, un deiz, en netra, ez eo anat n'eus bet ster ebet gant va buhez, diboell e oan, di-ster, dispered, da lavarout eo foll.

E gwirionez, kalz speredoù kempred a zo saouzanet gant an dic'hoanag, ar wazhwelouriezh[23], an anken. Goulloded ar vuhez eo a eztaol goulloded ar marv. An diforzhded[24] gravezel a-vremañ, tremenvan hor parrezioù, steuzidigezh ar veleion, a zo arouezioù kreñv goulloder diabarzh an den kempred. Pet ha pet eus hor badezidi gevredouriel a seblant chom hep krediñ en ur vuhez da zont. « N'eus netra goude ar marv, emezo, marteze a-walc'h ez eus un dra bennak...» Hag e varver dinec'h ha disoursi. An danvezelourion a bep seurt bleud a zo kenwallerion er goullo-se. Mougañ a reont an eneoù dindan o fluñvegoù pounner.

Ya, a-walc'h eo sellout ouzh an dud en o buhez pemdeziek evit deventañ[25] ar goulloder islonkel a sankont ennañ, en ur sellout e lec'h all pe ouzh o begel. Alies, koulskoude e vez braouac'het an dud gant soñj an dazont. Ne reont seurt avat evit tostaat ouzh an Doue Bev. Serriñ a reont o daoulagad evit chom hep gwelout. Serriñ a reont o daoulagad ouzh gweledigezhioù an Neñv ha stouvañ a reont o divskouarn ouzh kanennoù an Aeled.

Yann-Baol II, e 1991, a lavare e oa kevredigezh an ampoent en Europa "kevredigezh ar goullo". Hag ar C'hoar Emmanouela, hini Kairo, a zisklerie bezañ trelatet muioc'h gant goullo hag amsteriegezh tud ar C'hornog eget gant truegezh an Trede-Bed. Oc'h ober he zalaroù emañ hor c'hevredigezh. Ur skouer nemetken : an advaberezh[26] bugale gant paradoù[27] heñvelrevour ("gay"). Nag a vuhezioù, hiziv an deiz, en hor metoù, goullo eus ar pep penndalc'hel. Goulloded-bevañ an hini eo. Goullo speredel hor bed-ni. Goullo diwar ur reuzidigezh vredoniel, meizel ha kantaezel[28].

E prantad-mañ an Istor, e varv an den dre ziouer a vagañ spi e goubeizh[29] kristen ur Baradoz Trielezhek. Mervel a ra zoken, evit gwir, gant emlazhioù a vilieroù. Klask a ra stivelloù dour bev ha ne gav nemet dour-gwern, saotret. E c'hoanagoù denel hepken ne gasont nemet d'an angwalc'h[30], d'ar gerseenn, d'ar baradozioù kevanaozet.

En em ober a reer ouzh ur vuhez sodellek, brizhvoaz, a glasker kargañ well wazh gant bitrakoù betek an dibenn, a soñjer bezañ an netra. Pa wana ster ar Gwir Doue, en un tu bennak, ar goulloder boudel ne c'hell bezañ leuniet nemet gant arrizhoù[31]. Hogen an idolenn, ez-biblel, ez eo an netra a zo anezhi er Skriturioù, traoù kleuz, dibourvez diouzh gwirionez, didalvez evit ster ar vuhez.

Den an XXIvet kantved a oar kalz traoù ; ar pep retañ avat a ra diouer dezhañ. Hogen, ar pep retañ eo urzh divezel Gourc'hemennoù Doue, an Dekarc'heb[32] hag ar Gwenvidigezhioù a framme ar c'hevredigezhioù e broioù ar c'hornog hag a zo bremañ diempret. Ac'hano, an ezhommoù diroll, an dizurzh o liesaat, ar plijadurioù dister ha skortwel o fonnusaat : an drammoù, an alkool, ar rev diroll, ar sport mac'hveliek[33], ar sonerezh baranegus[34], rave-partieoù ar parkeier-poubellenn, ar sportvaoù leun-kouch a feulselourion[35] darfellek[36], an dic'hastañ en tiez-dañs.

Anv ez eus neuze da werc'helaat, d'en em gas-da-benn, da zibab e stumm bevañ, da vezañ mat en e vleud, - bevañ a ran evel ma plij din ! -, da ober diouzh e benn... E gwirionez, ez eo an emgarantez un dra vat ! Rak un deiz, e tiriboulin er goullo. Moarvat ez eo ar c'houlz da zegas soñj eus al lavarenn a beurechu Levr Yona : « Ninve 'zo enni kant ugent mil den n'anavezont nag o dehou, nag o c'hleiz ». Hiziv, raktal, bukomp war ar pep retañ !

Petra, en diwezh, a ro lusk d'am buhez ? Daoust hag ez eo dispennadur klok va boud ? Va fulluc'hidigezh skrijus, pe ez eo va leunder en un Doue hag a zo Tad, Mab hag Awen C'hlan,Tantad a garitez. Ac'hanta! Bezomp devriek[37] ! Ganet a netra, met galvet gant an Aotrou Doue d'ur bezoud peurbad, ned omp ket krouet evit adkouezhañ en netra. "Doue, eme Levr ar Furnez (2/23), en deus krouet an den evit an divreinusted".

Pep hini ac'hanomp a zle gouzout n'eus ket eus an netra evit an den, met ur beurbadelezh a eurvad ... pe a gerse.

Ar Bigouter

Marteze e c’hellan ober un nebeut evezhiadennoù a-zivout ar pennad a-us, gant Rafael Urien. N’on ket, evel-just, a-enep emrenerezh Breizh e mod pe vod, met n’on ket kennebeut a-enep ar gwirvoudoù evel int.

Istor ur vro n’eo ket ar pezh hon eus c’hoant da c’hoarvezout, istor ur vro a zo ar pezh a zo c’hoarvezet hag a c’hoarvez, pe e plij deomp pe ne blij ket.

Ar galleg a zo bet implijet e Breizh a-viskoazh, da vare an duged kement ha goudevezh. Furchal a c’heller en dielloù; e galleg int. Ar gallaoueg komzet e Breizh a zo ur seurt galleg ha n’eo ket ur seurt saozneg pe hungareg.

Neuze, ar galleg a zo ul lodenn eus istor Breizh, ul lodenn eus he fersonelezh. Perak nac’hañ an dra-se? A-hend-all, hiziv an deiz, ar galleg a zo implijet gant an holl Vretoned gwitibunan. Gwelloc’h e vefe dezho ankounac’haat ar yezh daonet-se, deskiñ ar saozneg, da ober petra estreget divroañ da Vro-Saoz pe Stadoù Unanet? Marteze ar galleg a zo o vervel, evel ar yezhoù nann-saozneg, met n’eo ket marv c'hoazh.

Daoust hag ar spered Gallaoued Frañs a zo brein tout ? Moarvat, ez eus Gallaoued a spered brein, met bez ez eus ivez Gallaoued arall. Un drederenn eus annezidi Paris a zo Breizhiz pe vreizhat a orin. Lod anezho a zo pennoù bras, uhel kargidi ar riez gall, politikourien ha me oar me. Y-V Le Penn a zo breizhat pe n’eo ket ? Bez' ez eus ivez kalz enbroidi a bep seurt. D’am meno, n’int ket holl brein. E Breizh, n’ez eus den ebet a spered brein ?

Ar gerioù « psikologiezh, fotokopioù h.a. » n’int ket galleg. Etrevroadel int ha degemeret e meur a yezh, ar saozneg en o zouez.

Bro-C’hall ne c’hell ket bezañ lakaet war ar memes pazenn evel all broioù all. Bep Breizhad, pe dost, a zo e darempred gant Bro-C’hall, dre e chomlec’h, e labour, e studioù e gerentiezh h.a. Pegement a zarempredoù gant ar Japaniz, ar Vec’hikaned, an Aostralianed, an Hungariz h.a.?

“Eeun eo e gwirionez kraf ar brezhoneg” a zo er skrid Rafael Urien, met n’eo ket eeun d’am meno. Ar brezhoneg a zo bruzunet e meur a rannyezh, parlant, trefoedaj... Bez ez eus Bretoned enebet groñs an eil ouzh egile war ar c’hraf-se. E n'eus forzh pe gazetenn pe levr e c’heller lenn pennadoù ha n’int ket aozet hervez ar memes yezhadur. Kelennerien skol-veur, yezhoniourien ha stourmerien evit ar brezhoneg ne seblantont ket kompren : ar yezh-se, kuit da vervel, a zle bezañ unanet. Ur yezhadur, ur geriadur hag ur reizhskrivadur hepken evit an holl e Breizh! An dra-se n’en deus netra da ober gant Bro-C'hall. Ur gudenn vrezhon rik eo.

Evit echuiñ, un evezhiadenn diwezhañ . Lennet am eus e YA ! en ur pennad gant an Ao Le Meut (e gwenedeg): « [...] votadegoù a zo bet ur yoc’h anezho...abaoe daou gant vloaz hag ar Vretoned o deus votet...Ar vonreizh diwezhañ, hini ar 5vet Republik a voe voted gant al lodenn vrasañ eus ar Vretoned e 1958. Breizh a zo e-barzh Bro-Frañs dre youl ar Vretoned ivez…»

Traoù fetis a zo da ober neuze, amañ e Breizh.

Jord Havelka

Addisplegoù gant rener ar gelaouenn

Trugarekaat a reomp hor mignon evit e evezhiadennoù, ha lod anezho n'int ket diwir, met re serzh (à l'emporte-pièce) ez int hag un hir a vreutadenn a c'houlennfent evit kendaelañ war o divoud. Rafael Urien n'eo ket evit respont war-eeun d'ho pennad rak sklaer a-walc'h eo e bennad. Koulskoude, evit pezh a sell ouzh un nebeut krefen, e c'hellan reiñ va soñjoù.

Ur yezh unvan : mard eo bruzunet ar brezhoneg e meur a rannyezh hag isrannyezh betek bezañ disleberet e trefoedachoù, o deus ar Vrezhoned, se zo sur, o c'hiriegezh en dra-se, hogen, paz eus bet Brezhoned emskiantek o klask an unvanidigezh yezhel gant Roparz Hemon ha skrivagnerion Skol Walarn da skouer, he deus stourmet ar Stad c'hall evit distruj al labour pouezus-se goude an eil brezel-bed, ha ken gwir all eo ez eus bet Breizhiz o deus roet an dorn d'an enebour, siwazh.

Ar galleg a vefe ul lodenn eus personelezh Breizh : ne gredan ket, rak ez eo ar galleg a ra deoc'h bezañ Gall, ha setu perak he deus graet ar Stad c'hall he seizh gwellañ evit diwriziennañ ar brezhoneg diouzh kalon ar Vrezhoned, hag ar Vreizhiz a skoazell anezhi en distruj-se, a dle en em santout gall a-raok pep tra, hag e ro se muzul an traoù.

Breizh a zo e-barzh Bro-Frañs dre youl ar Vretoned ivez : bez' e kavan diwir ar frazenn diwezhañ-mañ, rak, feur-emglev 1532 a zo bet asantet, se zo gwir gant ar Vrezhoned, hogen dre an nerzh hepken, en ur mare ma oa Breizh dinerzhet a-grenn : « Goulennit an unvaniezh pe e vo bepred brezel etre Breizh ha Bro-C'hall betek ma vint evit plegañ ». A-hend-all ar Vrezhonelezh n'eo ket un afer a Zemokratelezh. Istor Breizh e galleg a zo istor Bro-C'hall hag evidomp-ni evel evit Roparz Hemon ha Youenn Olier, Breizh gwirion ne vev nemet dre an Emsav brezhonek a zo egin kentañ ar gevredigezh vrezhon a vleunio warc'hoazh diwar hor strivoù, goanag hon eus.

Yann MIKAEL

Anavezet mat eo Yvan Guehennec gant lennerion Imbourc'h, pa oa houmañ "Kelaouenn a Studi", dreist-holl paz embannas e oberenn : "Geriadur kevredin ar yezhoù predenek" (Imbourc'h 2002). Kembraeger ampart, e savas ivez : "Kembraeg evit ar Vrezhoned" embannet gant Preder e 1997. Gant "Les Celtes et la Parole sacrée" (Ar Gelted hag al lavar nevet) un oberenn e galleg ez ergerzh un domani all : hini "hendraouriezh ar yezhoù keltiek" evel m'henn displeg Yann Lukas e-barzh O.F. eus an 30-05-2006, o lavarout n'eo ket ul levr ma vo lennet gant an holl dud e-pad an hañv oc'h ober gralig war un draezhenn. Ya ! evel-just, hogen, oc'h arvestiñ ouzh lod gweledvaoù pe dremmwelioù kaer hor bro, ne lavaran ket, rak e toug, darn anezho anvioù a vez kavet o orin kevrinus, disleberet a-wechoù, gant un alc'hwez a gaver e levr Yvan Guehennec. Skrivañ a rae hemañ din : « Pinvidikaat hon yezh gant ur gerva arnevez o tonet eus an henyezh, sed ar pal eus va gwezh ». A-du krenn ez on gantañ evel ma oa Youenn Olier a arvere miliadoù a c'herioù nevez en e skridoù. Tud zo, enebet ouzh ar brezhoneg arnevez, a lavar ez eer bep tro da pesketa ar gerioù nevez-se er c'hembraeg ; gwir eo evit un darn, met, forzh penaos, ar gerioù-se a oa kevun d'an teir yezh predenek, hag an darn vuiañ a oa er brezhoneg krenn. Diouzh un tu all e klever alies, digant tud itiket gant ar c'hemmeskadurioù: « Gerioù o tont eus an diavaez ne c'hellont nemet pinvidikat ur yezh »; planedenn ar brezhoneg er par-se ne c'hell nemet dislavarout an dra-se : un toullad gerioù gallek amprestet gant ar brezhoneg n'o deus graet nemet skarzhañ kuit gerioù brezhonek rik a adkaver bremañ o studiañ ar c'hrennvrezhoneg, ha studiadenn Y. Guehennec henn diskouez deomp, ha war un dro e ro an tu d'ar rummadoù kelt a-vremañ meizañ gwelloc'h n'eo ket bet torret o liammoù gant ar rummadoù kozh eus an hen amzer kelt, dre al lavar nevet-se dres, a adkaver o treuzvevañ er yezh a-vremañ daoust dezhi bezañ emdroet un tammig a-wechoù e keñver ar ster orin, da skouer el lavarenn "Penaos emañ ar bed ganeoc'h", ar ger "bed" a vefe kentoc'h da gompren amañ : "hanvoud", "buhez", pezh a adkavomp e-barzh gerioù evel "birviken" (bithviken > bizhviken), "gwenvidik", "betek"... Implijet em eus em pennad diwezhañ (Kannadig 47) ar ger "gworzheg" evit "tropell" ; treuzvevet en deus ar ger-se e brezhoneg ledenezi Vazh ha Rewiz, ha zoken er mitaweg (galloweg etre Liger ha Gwinun) ; ne zisplegan ket deoc'h emdroadur ar ger-se, lezel a ran deoc'h ar blijadur d'henn dizoleiñ e levr Y. Guehennec.

Yann MIKAEL

Les Celtes et la parole sacrée, 335 paj. 28 €, Editions Label LN, c/o Christophe Derbré, 16 rue de Gouranou 29830 Ploudalmeze.

Kemennadenn : Sevel e Breizh a-bezh ur rouedad kreizennoù lec’hel a vuhez kevredigezhel brezhon eo pal "Kevredigezh Vrezhon". "Kevredigezh Vrezhon" a venn eta krouiñ ur vuhez kevredigezhel brezhon dre obererezhioù liesseurt : displegadennoù mareadek war dodennoù lieseurt (istor, douaroniezh, fizik, armerzh, prederouriezh, lennegezh…), c’hoariva, obererezhioù all a bep seurt a sell hon amzer kempred hag an dazont, kuit a gement spered “folklorel“ a ve, hag a sell kenkoulz Europa hag ar bed a-bezh ha Breizh hag ar broioù keltiek all.

Emvodoù kelaouiñ: Kinnig "Kevredigezh Vrezhon" ha displegadenn Istor-1 : "Un damsell ouzh istor Europa (gant Rafael URIEN), e Kemper, tavarn Ceili (korn straed Aristide Briand/straed ar Réguaires) d’ar Sadorn 27 Genver 2007 (14e30) hag e Gwengamp, kreizenn sevenadurel Roparz Hemon (leurgêr Verdun) d’ar Sadorn 10 C’hwevrer 2007(14e30)

Mard oc’h deuriet gant an embregadenn, ha pa n'hallfec'h ket dont da Gemper pe da Wengamp, deuit e darempred ganeomp dre gas ur valad da :

kevredigezh-vrezhon@online.ie .

Devezh Emglev An Tiegezhioù e Kistinid ar sul 17 a viz Kerzu 2006

Daoust pegen diaes eo mont war an hentoù yen ha gleb e kreiz ar miz "Kerzu" e oa deuet izili ha mignoned d'an devezh aozet gant Emglev an Tiegezhioù evit pediñ evit diskuizh eneoù Eliaza Mikael, gwreg karet, hegarat bepred, Yann Mikael (aet diouzhomp bloaz 'zo) hag hini Youenn Olier (1923-Kerzu 2004), ar stourmer hirdalc'hus, an tad a familh karet, ar skrivagner hag ar prederour puilh, ar mignon feal, ar c'hristen gredus.

Lidet e voe an Oferenn gant e vignon bras Marsel Blanchard, person Kistinid, a gejas gantañ oc'h ober e goñje e 1945, a gevret gant Youenn Craff. Ur banne tomm a voe diskennet da bep hini a raok kimiadiñ, rak berr eo an deiz e miz Kerzu, hag hir an hent da vont d'ar c'hêrioù bras pa loc'her eus Kistinid !

Yann Talbot a zilezas e garg a Gadoriad E.A.T hag a voe lakaet da "g/kadoriad a enor" a-benn diskouez dezhañ anaoudegezh vat Emglev An Tiegezhioù. Me a seveno ar garg a Gadoriad, tra ma chomo Nadine va gwreg Teñzorierez, ha Yann Mikael Sekretour nevez ar gevredigezh e karg eus ar C'hannadig.

Tepod GWILHMOD

Un devezh all a zo aozet en-dro d'ur banne

bloaz-nevez hag ur wastell eus ar Rouaned e KergrevenTrelevenez d'ar sul 7 a viz Genver (15 eur): un digarez all da skoulmañ liammoù a vignoniezh e diabarzh emsav

Emglev An Tiegezhioù.

Nedeleg Laouen ha Bloavezh Mat

d'an holl ha d'ho re !

"Brezhonegeniliz" evit 2007

Lod a skriv deomp da lavarout ne dalv ket ar boan en em skuizhañ evel ma reomp da zastum ar muiañ ma c'hellomp titouroù war an obererezhioù kristen e brezhoneg.

Goulenn a reont skouerioù a efedusted, rak e bed an efedusted emaomp, neketa. Hama ! a-drugarez Doue ne da ket an had penn-da-benn en dreog.

Unan eus ar C'hanada a skrive deomp o lavarout pegen laouen e oa o selaou abadenn ar Sul e Brezhoneg. Unan all, gwallgontant, e oa chomet e fri war ar gloued evit un oferenn kemennet ganeoc'h ha bet nulet hep gouzout deomp. Alies mat e vez unan bennak o vont d'un oferenn kemennet ganeomp : kemeret eo ar pleg. "Messeinfo" a zo evit ar c'hallegerion ha "Brezhonegeniliz" evit ar vrezhonegerion enta.

D'ar sadorn 30 a viz Kerzu, gouel an Tiegezh Santel, er Rusked Lannuon da 18 eur e oa leun kouch ar chapel, ha ne oa ket plas evit an holl da azezañ. Da sadorn diwezhañ ar miz hepken en em gav an oferenn-se lidet gant Yann Talbot, pa rank ur c'hristen mont bep sizhun d'an Oferenn hervez gourc'hemennoù an Iliz. Tu a zo da soñjal avat ne zeufe ket an holl ma vefe lidet bep sizhun. Ur banne a vez kinniget d'ar fideled da heul an oferenn : un digarez mat da greskiñ al liammoù etre an dud en-dro d'an Oferenn vrezhonek.

Tepod GWILHMOD

- d'ar Sul 7 a viz Genver Gwastell ar Rouaned, dominoioù ha banne bloaz nevez kinniget gant Emglev An Tiegezhioù, adalek 14 eur 30 e Kergreven Trelevenez (an hent kentañ a zehou o tiskenn war-zu an Treoù-Leon), evit netra. Enskrivadur etrearfaouhalanderne@aliceadsl.fr pe 0298251072.

- d'ar Sul 21 a viz Genver, 3de Sul an Amzer Voas C, Sant Tomaz Landerne da 9e 45

- d'ar sadorn 27 a viz a viz Genver, 4re Sul an Amzer voas C er Rusked Lannuon 18 e

- d'ar Sul 18 a viz C'hwevrer, 7vet Sul an Amzer Voas C, er VOUSTERUZ (Gwengamp) 10e30

- d'ar Sul 18 a viz Meurzh e Koadoud hag e Logivi-Plougraz, da 10e30

- d'ar sadorn kentañ a viz Ebrel, Beilhadeg e penn-iliz ar Folgoad etre 8 eur ha 9 eur hanter noz, evel warlene.

- d'ar sadorn 7 a viz Ebrel, Nozveilh Pask e iliz Trelevenez

- d'ar Sul 29 a viz Ebrel, e Keranna-Wened, Pirc'hirinded ar Vrezhonegerion, da 11 eur (Sul diwezhañ miz Ebrel bep bloaz).

- d'ar Meurzh kentañ a viz Mae, Pardon sant Gwenole Landevenneg (divyezhek)

- d'ar sadorn 2 a viz Mezheven, Pardon an Dreinded Rumengol. Oferenn vrezhonek da 6 eur noz.

Kerzhadeg diouzh an noz etre Trelevenez ha Rumengol. titouroù : 0298251766 Minihi Levenez

- d'ar 26 a viz Gouere, da 9 eur er C'hloestr Keranna-Wened, Oferenn Santez Anna patronez Breizh.

Oferennoù lidet ingal (diouzh a ouzomp hepken : n'hon eus keloù ebet diouzh Roazhon, Gwidel, Kemper, Roudoualleg, Kastell, Lesneven ha Landivizio e-lec'h e vez oferennoù ingal pe a-wechoù. Trugarez d'ar re a gas keleier deomp !)

e Trelevenez bep sadorn da 6 eur noz etre an Hollsent ha Pask ; da 20 eur 30 goude Pask betek an Hollsent. Bep Merc'her da seizh eur nemet kard.

e Landerne bep Sul sadorn ar mizioù ampar e sant Tomaz da 9 eur 45.

er Folgoad : derc'hent eil Sul miz Gwengolo da 18 eur ; "Pemp Sul" : Sulioù miz Mae ha Yaou Bask

e Lannuon bep sadorn diwezhañ ar miz da 6 eur noz e chapel Sant Pêr ar Rusked.

Abadennoù kristen e brezhoneg

war ar skingomz :

=) Radio Sklaerded (eskopti Sant Brieg & Landreger) FM102.1 pe FM98.8: Abadenn ar sadorn da 9 eur

=) Radio Kernev 90.2 hag Arvorig FM 91.7 (ha war ar genrouedad : http://radio.stalig.com): Abadenn ar Sul da 9 eur (Aviel ar Sul, sarmon ha kantikoù) d'ar sadorn (derc'hent) e vez skignet da 18 e ar memes abadenn

=) Radio An Aodoù (eskopti Kemper) : Pedenn an deiz, bemdez da 8 eur 30 nemet d'ar Sadorn 7e 25 ha d'ar Sul 7 eur 45.

Pa zegemerot an niverenn-mañ eus Kannadig Imbourc'h e vo deraouet endeo ar bloaz 2007, soñjit, mar plij, da gas ho skodenn 12 € evit adkoumanantiñ. Trugarez en a-raok !

[1] Impalaouriezh : "impalaerelouriezh" mar kavit gwelloc'h, met ur ger gwall hir eo.

[3] Barrdouget : paroxysmé, porté au paroxysme.

[4] Testenn prezegenn Yann-Baol II a zo bet embannet e-barzh Imbourc'h niv.312, C'hwevrer 1996, troet gant Paol Kalvez, diwar un destenn e galleg e niv. 41 eus L'Osservatore Romano, ha tennadoù eus Vatikan City.

[5] Pep kenfeur en e reizh : toutes proportions gardées.

[10] Rinidikted : barregezh da virout ur rin, ur sekred.

[15] Lenn Robert Stinnet : Day of Deceit, The truth about FDR and Pearl Harbor

[17] Lenn Deirdre Manifold : Fatima and the great conspiracy, troidigezh gallek Editions Téqui, p.112-113.

[18] Ur gomz hepken a wirionez he deus muioc'h a bouez eget an hollved en e bezh. A. Sojenitsyn